معرفی زیارت وارث

زیارت وارث یکی از زیارتنامه‌های مشهور امام حسین (ع) است که در کربلا قرائت می‌شود.

این زیارتنامه بخشی از دستورالعملِ زیارت امام سوم شیعیان است که امام صادق (ع) به صفوان تعلیم داد.

برخی این زیارتنامه را برای زیارت در شب و روز عرفه و عید قربان آورده‌اند. هر چند طبق روایت می‌توان آن را در هر زمان برای زیارت امام حسین (ع) قرائت کرد.

دستورالعمل زیارت وارث

این زیارتنامه در واقع بخشی از یک دستورالعمل برای زیارت امام حسین (ع) در حرم آن حضرت است که زائر باید آن را هنگام رسیدن به ضریح مبارک و در قسمت بالای سر امام حسین (ع) بخواند.

زیارت در شب و روز عرفه و عید قربان

برخی زیارت وارث را با عنوان زیارت امام حسین (ع) در روز عرفه و برخی نیز در اعمال شب و روز عرفه و نیز شب و روز عید قربان آورده‌اند.

قابل ذکر است که زیارت‌های مختلف دیگری نیز وجود دارد که شباهت زیادی به این زیارت به‌ویژه در فراز‌های اول دارند.

منظوراز کلمه وارث درزیارت امام حسین (ع) چیست؟

وارث به معنای لغوی عبارت است از ارث برنده، میراث دار، کسی که مال، خانه، زمین، صفات یا افتخاراتی را از پدر یا اجداد و گذشتگان به ارث می‌برد. در این زیارت و زیاراتی که امامان را وارثان انبیا خوانده اند، بیشتر ناظر به بعد معنوی ارث بوده است. به این بیان که رسالت همه پیامبران بزرگ تاریخ بر دوش امامان علیهم السلام هست و امامت اعم از وراثت انبیا است و یکی از خصائص امام این است که وارث انبیا است. در این زمینه تمامی امامان مشترکند أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ مُوسَی عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ الْبَغْدَادِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ أَلْوَاحُ مُوسَی (ع) عِنْدَنَا وَ عَصَا مُوسَی عِنْدَنَا وَ نَحْنُ وَرَثَةُ النَّبِیِّین‏ راوی با واسطه نقل می‌کند از امام صادق (ع) که می‌فرمود: لوح‌های موسی (ع) نزد ماست و عصای موسی نزد ماست و ما وارثان انبیائیم و این که امام حسن (ع) در زیارت وارث ذکر نشده است بخاطر این است که این زیارت درباره امام حسین (ع) است و در مقام بیان خصوصیات امام حسین (ع) است و اینکه وراثت انبیا را به امام حسین (ع) نسبت می‌دهد، نتیجه منطقی نمی‌شود که دیگر هیچ کس این صفت را ندارد. در ضمن امامت امام حسن (ع) قبل از امام حسین (ع) بوده است و در جای خودش بحث شده است.

انبیاء به اذن خداوند ولایت تکوینی داشتند. یعنی می‌توانستند با اذن خداوند در جهان آفرینش و تکوین تصرف کنند و برخلاف عادت و جریان طبیعی عالم اسباب حوادثی را به وجود آورند. مانند زنده کردن مردگان و بازگرداندن بینایی به کور مادرزاد توسط حضرت عیسی، باد در اختیار حضرت سلیمان قرار گرفتن و با یک چشم بهم زدن احضار تخت بلقیس. این اختیارات را خداوند به امامان نیز داده است. نمونه‌ها در این عرصه آنقدر زیاد است که محتوای کتاب‌های بزرگ را تشکیل می‌دهد. ما تنها به ذکر یک روایت بسنده می‌کنیم: ابوبصیر می‌گوید بر امام باقر (ع) و امام صادق (ع) وارد شدم و گفتم آیا شما ورثه پیامبر اکرم هستید. امام فرمود: آری. پرسیدم آیا رسول خدا وارث انبیاء بود و آنچه آن‌ها می‌دانستند رسول اکرم (ص) می‌دانست. فرمود: آری، گفتم: آیا شما می‌توانید مردگان را زنده کنید و کور‌های مادرزاد و مبتلایان به برص را شفا دهید. حضرت فرمود: آری به اذن الهی می‌توانیم. آنگاه فرمود: نزدیک بیا وقتی جلو رفتم، دستی بر چشم و صورتم کشید. دیدگانم باز شد و خورشید و آسمان، زمین، خانه‌ها و آنچه در خانه بود را دیدم. سپس فرمود: آیا دوست داری به همین صورت بینا باشی و در قیامت مانند دیگران حساب پس دهی یا اینکه مثل سابق نابینا باشی و بهشت از آن تو باشد. گفتم دوست دارم به حال سابقم باشم. آنگاه دستی به چشمم کشید و به حالت اولیه ام برگشتم.

انبیاء دارای علم گسترده بودند. علم به حقایق جهان هستی که خداوند به آن‌ها اعطاء کرده بود. این علم را برای امامان (ع) به ارث گذاشتند. در گذشته در این باره بحث کردیم و به یاری خداوند در آینده نیز به مناسبت فرازهائی که سخن از علم امامان دارد سخن خواهیم گفت. اینجا فقط یک روایت را ذکر می‌کنیم و آن اینکه امام صادق (ع) فرمود: سلیمان از داود ارث برد، محمد از سلیمان ارث برد و ما از محمد ارث بردیم. از این جهت علم به تورات و انجیل و زبور و بیان آنچه در الواح موسی بود نزد ماست.

انبیاء مصطفا و مجتبای خدا بودند یعنی خداوند آن‌ها را جهت نبوت برگزیده بود: «و انّهم عندنا لمن المصطفین الاخیار» آن‌ها (ابراهیم، اسحق و یعقوب) نزد ما از برگزیدگان و نیکانند. «فاجتباه ربّه فجعله من الصالحین»، ولی پروردگارش (یعنی پروردگار یونس) او را برگزید و از صالحان قرار داد. امامان سلام اللّه علیهم اجمعین نیز مصطفا و مجتبای خدایند. همانگونه که در اصطفای نبوت سن بالا شرط نبود و کودک در گهواره هم به پیامبری برگزیده شد. قال انی عبداللّه آتانی الکتاب و جعلنی نبیاً... حضرت عیسی گفت: من بنده خدایم به من کتاب آسمانی داده و مرا پیامبر قرار داده است... و در مورد حضرت یحیی می‌خوانیم:... و آتیناه الحکم صبیاً... و ما فرمان نبوت را در کودکی به او دادیم.

همینگونه اعطای منصب رفیع امامت در کودکی به حضرت امام جواد (ع) و حضرت امام هادی (ع) و حضرت امام زمان عجل اللّه تعالی فرجه الشریف جای استبعاد ندارد.

در روایتی از یکی از یاران امام جواد (ع) به نام علی بن اسباط می‌خوانیم: که او می‌گوید خدمت حضرت رسیدم در حالی که سن امام کم بود، درست به قامت او خیره شدم تا به ذهن خویش بسپارم و به هنگامی که به مصر باز می‌گردم کم و کیف مطلب را برای دوستان امام نقل کنم. درست در همین هنگام که در چنین فکری بودم آن حضرت نشست (گوئی تمام فکر مرا خوانده بود) روبه سوی من کرد و گفت:‌ای علی بن اسباط! خداوند کاری را که در مسئله امامت کرده همانند کاری است که در نبوت کرده است .  گاه می‌فرماید و آتیناه الحکم صبیا ما در کودکی فرمان نبوت به او دادیم و گاه می‌فرماید...، بنابراین همانگونه که ممکن است خداوند حکمت را به انسانی در کودکی بدهد، قدرت اوست که آن را در چهل سالگی بدهد.

انبیاء در مسیر ابلاغ رسالت خویش رنج‌ها را به جان خریدند، اهانتها، تحقیرها، شکنجه‌های جسمی و... فاصبر کما صبر اولواالعزم من الرسل... بنابراین صبر کن آنگونه که پیامبران اولواالعزم شکیبائی کردند...