در سفر حج، عبادت، هجرت، سیاست، ولایت، برائت، اخوّت، قدرت، و... نهفته است.

امام رضاعلیه السلام مى‌فرماید: در حج، علوم اهل بیت علیهم السلام تعلم داده شده و به سراسر دنیا پخش مى‌شود.

در حج، انسان مهمان خداست. در اولین نقطه زمین قرار مى‌گیرد؛ «والأرض بعد ذلك دحاها»(۱)

خانه خدا همراه با مردم، با یاد ابراهیم علیه السلام و محمد صلى الله علیه وآله، با دست خدا حجرالاسود بیعت مى‌كند و به یاد مى‌آورد كه نماز جماعت سه نفرى - محمدصلى الله علیه وآله و خدیجه‌علیها السلام و على علیه السلام - به نماز میلیونى تبدیل شده است.

انسان در حج با خیال راحت و در منطقه امن، به فكر خدا و قیامت مى‌افتد. راه رفتن در حال طواف، قیام و سكون در نماز، تماشاى كعبه هر كدام آثارى دارد.

خانه خدا جایى است كه مشركان نجس حق ورود به آن را ندارند.

نااهلان، حق سرپرستى آن را ندارند.

ملك هیچ كس نیست، همه مردم در آنجا یكسانند و گویا به منزل خود آمده‌اند و از این رو نمازشان را مى‌توانند چهار ركعتى بخوانند و گویا مسافر نیستند.

آرى! در چهار مركز، انسان مسافر مى‌تواند نمازش را تمام بخواند:

مركز الوهیّت، «مكه»

مركز نبوّت، «حرم پیامبرصلى الله علیه وآله»

مركز ولایت، «مسجد كوفه»

مركز شهادت، «حرم امام حسین علیه السلام»

در این چهار مركز، انسان‌ها همه آشنا و خودى هستند، نیازى به نماز شكسته نیست. این مراكز، خانه همه است. نمازشان را مى‌توانند تمام بخوانند. در آنجا قبله ما قبله دقیق و واقعى است.

صدها پیامبر آنجا نماز خوانده‌اند.

در آنجا یك نماز قبول سبب قبول شدن تمام نمازهاى عمر مى‌شود.(۲)

به فرموده قرآن، مكه جایى است كه هركس اراده سوئى نسبت به آنجا كند، با عذاب دردناك الهى تنبیه مى‌شود.

آنجا را ابراهیم و اسماعیل علیهما السلام به فرمان خداوند، از آلودگى‌ها پاك كرده‌اند.

در آنجا مظهر ولایت و برائت نمودار است، حتى سنگ‌هاى آنجا با همه جا فرق دارد. یك سنگ را مى‌بوسیم، «سنگ كعبه» و دورش طواف مى‌كنیم ولى به سنگى دیگر، سنگ‌ریزه پرتاب مى‌كنیم.

آرى یكى «سنگ ولایت» است و دیگرى «سنگ برائت»!